Kaart van de boerderijen in het Oldambt.

De boerderijen van Menso Delger

Sluiswachterswoning en boerderij nr. 188 uit BB boek I, Oldambt.

Dat dit artikel op NZD wordt geplaatst heeft een dubbele reden. Niet alleen wordt daarmee waardering uitgesproken over de expansiedrift van de familie Delger, Menso Delger is ook een goede bekende van mijn vader Eggo Hillinga geweest. Reden temeer om hier wat extra aandacht aan te gaan besteden.

De eigenares van de bovenstaande boerderij te Oude Statenzijl is het ‘Waterschap Westerwolde’ geweest. Vroeger is het gebouw bewoond door de sluismeesters van Oude Statenzijl [1 ]. Tegenwoordig is de boerderij niet meer aanwezig en is afgebroken.
Pachter en  bewoner is geweest: Menso Delger, geboren te  Groningen op  22 november 1924, gehuwd te Oude Pekela 24 augustus 1957 met Renske Delger, geboren te Oude-Pekela, 11 april 1937, dochter van Swier Delger, fabrieksarbeider en Hendriken Jager.
Menso is overleden op 11 februari 2002 te Finsterwolde.

Kinderen:
1. Eildert Swier, Oude Statenzijl, gemeente Beerta, 3 april 1658
2. Swier Hendrik, Oude Statenzijl, gemeente Beerta, 8 oktober 1962
3. Ina Harms, Oude Statenzijl, gemeente Beerta, 31 maart 1965

1934-1957:

Vader Eildert Delger
De vader, Eildert Delger, geboren te Midwolda op 9 oktober 1888, overleden te Winschoten op 25 januari 1960, zoon van Hendrik Delger en Jaantje Nuis, gehuwd te Finsterwolde op 24 april 1914 met Harmke Heeren, geboren te Finsterwolde op 29 november 1896, overleden te Finsterwolde op 17 maart 1964, dochter van Menso Heeren (1874-1929) en Alke Hulsing (1872-1950)  (boerderij 212), is oorspronkelijk landarbeider en brengt tweeënhalf jaar in Amerika door. Later wordt hij voerman en vervoert met paard en wagen stro naar de Coöp. Strokartonfabriek ‘De Dollard’ te Nieuweschans, die anno 2021 nog steeds bestaat.

Al spoedig gaat hij ertoe over om los land te pachten, 1948 koopt hij een bedrijfje: een boerenbehuizing met land, groot 4.78.90 ha te Finsterwolderhamrik van Fokke Jans Möhlenmann, afkomstig van onderstaande boerderij (160).

1957 - ?:

Zoon Menso Delger
Menso Delger is tot 1957 in dienst van zijn vader en wordt daarna pachter. Reeds op 10 juni 1955 koopt hij van Anna G. Ebels te Groningen (zie 61) 4.55.80 ha land te Finsterwolderhamrik, hetwelk reeds door zijn vader in pacht is gebruikt en dat op ongeveer 200 meter van de onderstaande (boerderij 160) boerderij ligt.

Na overlijden van zijn vader koopt hij het ouderlijke bedrijfje (zie onder). Hij heeft dan in exploitatie: 8.34.70 ha bouwland in eigendom; 13.03 ha bouw- en 1.50 ha groenland gepacht van het ‘Waterschap Westerwolde’; 4.88 ha bouwland en 4.52 ha dijk gepacht van de stad Groningen bij Nieuwe Statenzijl (dit gedeelte bevindt zich ten zuiden van de toenmalige dijkcoupure) en 0.76 ha bouwland gepacht van Domeinen.

Vanaf 1965 pacht hij tijdelijk en telkens voor één jaar: ca. 4 ha bouwland van de provincie Groningen, afkomstig van 216 (betreft een deel van het bouwland dat voordien in gebruik is geweest bij Eggo Hillinga, zie: De laatste boerderij van Nieuwe Statenzijl.

Menso Delger vergroot zijn bezit

Delger heeft inmiddels zijn bezit kunnen vergroten door op 1 november 1966 te kopen van Hendrika Jantina Busscher te Winschoten en familie: 15.77.90 ha bouwland in het Finsterwolderhamrik hetwelk vanaf 1929 in pacht is bij 71. Dit land is beklemd, vaste huur ƒ 300  per jaar. Ten tijde van verkoop heeft A. W. (Brons) Groeneveld nog recht op 6 pachtjaren. Delger hoopt na afloop van de pachttermijn het land zelf in exploitatie te nemen.
In 1967 koopt hij bovendien nog 10.40 ha land van 2. C. Post (zie BB deel 1 nr. 150.)

Verder wordt hij mede-eigenaar van de boerderij in de Carel Coenraadpolder 9, met zijn zoon Eildert Swier Delger. Zij kopen  deze boerderij samen met de voormalige grasdrogerij in 1993 van de SPNA te Groningen. Het akkerbouwbedrijf is 115ha groot en het gebouw is in 1994-1995 gerenoveerd.

Op het adres van de boerderij aan de Carel Coenraadpolder 6a [2 ] van zijn zoon Eildert Swier zijn twee bedrijven gevestigd:

Mede-eigenaar-bewoners:
Zijn zoon Eildert Swier Delger (188), geb. 3-4-1958 te Oude Statenzijl, geh. 9-6-1988 te Kloosterburen met Anna Margaretha Annette Rietema, geb. 30-9-1960 te Hornhuizen.

Kinderen:
1. Nico Menso, geb. 14-4-1989 te Winschoten.
2. Daan Klaas Pieter, geb. 29-7-1991 te Winschoten.
3. Luuk, geb. 28-11-1993 te Winschoten.

De hier gevestigde bedrijven zijn:
1. Maatschap M., E.S. en S.H. Delger,
2. Akkerbouwbedrijf, en firma M.E.S. Delger Fouragehandel.

Het akkerbouwbedrijf omvat 165 ha, waarvan 28 ha erfpacht. In Nieuw-Beerta ligt 47 ha (50) en in Nieuwe Statenzijl 3 ha, afkomstig van de stad Groningen.

Het gaat daarbij dus om vader Menso (M) Delger en zijn zoons Eildert Swier (ES) en Swier Hendrik (SH).
In 1974 verandert Menso Delger het gemengde bedrijf met melkvee (160) in een akkerbouw- en vleesveebedrijf.

Dat jaar wordt 25.70 ha in erfpacht verkregen van de S.B.L. Deze oppervlakte wordt in 1996 eigendom. In 1980 koopt Delger van de N.H. Kerk te Beerta nog 4.15 ha. Na voltooiing van de ruilverkaveling Beerta in 1984 is boerderij nr. 160, 65 ha groot.

In 1991 wordt 8.75 ha dijken en 3 ha bouwland – tot dan gepacht – van de gemeente Groningen gekocht; 8.75 ha dijk is doorverkocht aan de fam. Jongmans (197). In 1986 koopt Delger de boerderij met 47 ha land van J. van Veen

Carel Coenraadpolder 218.

Carel Coenraadpolder 218a.

Carel Coenraadpolder 219.

(50), verkoopt daarvan 28 ha aan Fagoed en krijgt dat in erfpacht terug.

In 1994 is het gebouw verkocht aan mevrouw L. Ulrich te Kwadijk.

Delger koopt in 1993 115 ha land, twee boerderijen (218 en 219) en de voormalige grasdrogerij van de SPNA te Groningen.

In 1996 verkoopt hij boerderij nr. 160 aan de familie De Wit-Sturkenboom te Houten.

De fouragehandel, met vier vrachtautocombinaties, heeft een omzet van 10.000 tot 15.000 ton hooi en stro per jaar.

Voor berging is bij 218 een grote loods gebouwd. In 1998 is een tweede loods bijgebouwd.

Zoon Swier Hendrik in de Carel Coenraadpolder 6 is daar mede eigenaar-bewoner.

Dit akkerbouwbedrijf wordt samen met de boerderij in de Carel Coenraadpolder 9 [3], in 1993 gekocht van de Stichting Proefboerderij Noordelijke Akkerbouw (SPNA) te Groningen. De oppervlakte bedraagt 115 ha. De vorige bewoner is het echtpaar De Winter-Brinkman.

Er wordt een tijdelijke behuizing op het erf van de boerderij geplaats, die wordt bewoond door zijn zoon Eildert Swier Delger, gehuwd met Anna Margaretha Rietema op 9 juni 1988 te Kloosterburen en geboren te Hornhuizen op 30 september 1960 [4].

Uit dit huwelijk worden drie kinderen geboren:
1. Nico Menso,  geboren 14 april 1989 te Winschoten
2. Daan Klaas Pieter, geboren 29 juli 1991 te Winschoten
3. Luuk, geboren 28 november 1993 te Winschoten

Boerderij 160 te Finsterwolderhamrik

Boerderij nr. 160 Te Finsterwolderhamrik (BB Oldambt, Dl. 1).

Op deze kaart is Finsterwolder Hamrik ten zuiden van Hongerige Wolf en ten westen gan Kostverloren duidelijk zichtbaar.

Eigenaar van de boerderij nr. 160 is  Menso Delger, zie boven, (BB deel 1, nr. 188).

Tot november 1967 zijn huurder-bewoners zijn zwager Klaas Glazenburg, geboren te  Finsterwolde 2 november 1907, zoon van Wiebo Glazenburg en Eje Aukes, gehuwd te  Beerta op  13 augustus 1938 met Alke Delger, geboren te Beerta op 21 juli 1915, dochter van Eildert Delger en Harmke Heeren (Zie boerderij 160 hierboven).

Kinderen:
1. Harmke Elida, geboren te Winschoten 15 december 1938, gehuwd op 13 september 1963 met B. M. Haayer.
2. Eja Willie, geboren te  Winschoten op 7 december 1944.
3. Eilida Mensina Henny, geboren te Winschoten, 26 juni 1946.
4. Wiebo Stoffer, geboren te Winschoten op 21 april 1949.

1924-1948, Fokke Jans Möhlenmann:
Fokke Jans Möhlenmann, geboren te Tichelwarf (Weener, Oost-Friesland, Dld.) geboren 29 januari 1876 [5], zoon van Jan Fokken Möhlenmann en Wübbina Haijen Pals [6], hij is overleden op 22 december 1657 te Groningen op 81-jarige leeftijd [7] en gehuwd te Beerta op 7 mei 1904 met Hilke Loden, geboren te Bunde op 13 april 1878, dochter van Jan Loden, arbeider, wonende te Finsterwolde en Friederika Buizinga [8]. Hilke Loden is overleden te Drieborg op 28 juli 1954. Ze ligt begraven op de Gemeentelijke Begraafplaats te Nieuw Beerta. Op haar (omgevallen) grafsteen staat Looden in plaats van Loden [9].

Het huwelijk van de dan 28-jarige Fokke, hij is dan arbeider, en de 26-jarige Hilke, dienstmeid, is voltrokken op 7 mei 1904 te Beerta. Het schijnt dus dat Fokke Janss is geëmigreerd naar van Duitsland naar Nederland. De vader van Fokke, Jan Fokken, is dan al overleden en moeder Wubbina, zonder beroep, woont te Oudedijk.

Fokke Jans Möhlenmann koopt op 29 januari 1924 van erven Koppius, (zie BB dl. 1 nr. 195), 4.78.90 ha land voor ƒ 9.225 en bouwt er een boerenbehuizing op.
Voordien pacht Möhlenmann van de stad Groningen een boerderij te Nieuwe Statenzijl, ten oosten van de Westerwoldse A  (Zie BB Dl. 1 nr. 216). De dochter huwt met P.T. Poppens (Zie BB Dl. 1, nr. 159).

Lees meer over F.J. Möhlemann: De laatste boerderij van Nieuwe Statenzijl.

1948-1962, Eildert Delger:
Het echtpaar Möhlenmann vertrekt op 15 januari 1948 naar Beerta en verkoopt het boerderijtje aan de zoon van Menso Delger, Eildert Delger. (Zie de boerderij bovenaan de pagina, nr. 188.)

1962—?:
Menso Delger koopt het bedrijf op 27 maart 1962 van de mede-erfgenamen en verhuurt het woonhuis met een gedeelte van de stal en 1 ha groenland aan zijn zwager K. Glazenburg.

Het bouwland en de schuur worden door Menso Delger samen met boerderij nr. 188 gebruikt.

In 1966 wordt nog een kapschuurtje bijgebouwd.

Na vertrek van Glazenburg naar het dorp Finsterwolde wordt ook de woning met stal en weiland door Delger in gebruik genomen.

Dit is een uitsnede van de kaart bovenaan de pagina. Hierop staan de boerderijen 218 en 219 langs de zeedijk.